Gebroken pols

(2015-03) De geschiedenis van de auto is één lange evolutie van het automatiseren van bestuurderstaken. Die 125 jarige evolutie heeft ertoe geleid dat de huidige auto, qua bediening in niets meer te vergelijken is met de auto van honderd jaar geleden.

Daarnaast is door de vrijwel levenslange betrouwbaarheid van de motor (300.000 km), de auto sinds een jaar of twintig een black box is geworden. Twintig jaar daarvoor gingen bijvoorbeeld BMW 6-cilinders nog maar 150.000 kilometer mee zonder kop- en/of blokrevisie. Blauwe rook ‘s ochtends na het starten betekende dat de klepsteelrubbers verhard waren en blauwe rook na 10 seconden volgas en vervolgens gas los duidde op versleten zuigerveren en dat betekende reviseren.

Voordat de elektrische starter werd uitgevonden in 1911 en vanaf 1912 mondjesmaat als optie besteld kon worden of standaard aanwezig was, was het een crime om een benzineauto te starten. De heer H.P.W. Dekkers herinnerde in 1979 het autorijden anno 1903 en later.

Zonder enige technische kennis was het lastig om überhaupt een auto van zijn plaats te krijgen. Om de motor te starten moest het contact uit staan en werd de manette voor het gas geven op ½ stand gezet. De manette voor de ontsteking stond dan in de neutrale stand. Dan werd de vlotterpen in de carburateur op en neer bewogen, opdat de benzine kon toestromen. Daarna werd een aantal keren met de slinger (aan de krukas) gedraaid waardoor boven de zuigers een explosief mengsel kon ontstaan. Daarna werd de gasmanette aan het stuur iets teruggedraaid en de ontstekingsmanette op een weinig voorontsteking. Vervolgens werd het contact aangezet en moest de slinger in de stand worden gezet dat één der zuigers op compressie stond. Als de motor dan aansloeg moest meteen de gasmanette worden teruggedraaid omdat anders de motor teveel toeren maakte. Deze gehele gang van zaken luisterde vrij nauw. Indien teveel voorontsteking werd gebruikt of indien er geen zuiger vlak voor compressie stond dan was het risico op terugslag groot en tevens het risico op letsel. En in de winter moesten ook nog eerst met een brander de cilinders verwarmd worden omdat de zuigers muurvast zaten.

Overigens meldde de heer Dekkers ook nog dat twee chauffeurs al een pols hadden gebroken omdat er geen enkele cilinder op compressie stond toen er een slinger werd gemaakt. Wellicht werden daarom voor dergelijke klusjes ook vaak stagiaires trainees ingezet.

Bronnen: Stichting NCAD

• Dekkers, H.P.W. (1979). Historische belevenissen van een automobilist rond de eeuwwisseling. Pionieer-Automobielen Club: Utrecht, p. 10-11
• Kennedy, E.D. (1941). The automobile Industry: The coming of age of capitalism’s favorite child. Reynal & Hitchcock: New York, p. 8